Maarten Janssen bij HET PLAFOND

Centraal in de installatie a e u i o (y) / Yo, LiCHT én SCHaDuW >>> Hey, SuNLiGHT – SHaDoWS!, die kunstenaar Maarten Janssen bij HET PLAFOND realiseerde, staat een stuk systeemplafond. In plaats van het onder het plafond te hangen, liet hij het binnen leunen tegen de spiegelruit. Hij halveerde de witte vezelplaten van zo’n plafond op vijf verschillende manieren.

Vanaf het trottoir gezien ontstaat zo, ondanks allerlei spiegelingen, een krachtig beeld in wit en zwart. Van binnen naar buiten kijkend zie je hetzelfde beeld, maar dan gespiegeld en nu in zwart en wit. Het licht buiten zorgt binnen voor een intrigerend web van schaduwen.

Guus Vreeburg over a e i o u (y) / Yo, LiCHT én SCHaDuW >>> Hey, SuNLiGHT – SHaDoWS!

Centraal in de installatie ‘a e u i o (y)’ die Maarten Janssen bij HET PLAFOND realiseerde staat een stuk systeemplafond. Vorig jaar was dat te zien in galerie De Zaal in Delft, op zijn kant balancerend: autonoom verticaal object in de ruimte. De vierkante witte vezelplaten waren in geometrische vormen half open gesneden.

Je kon er doorheen kijken. Zo kon je zien dat het niet ‘muur’ was, niet ‘wand’, maar flinterdun kamerscherm. De voorkant netjes en glad, zag je vanachter hoe het met tieraps en houtjes in elkaar hing.

Maarten Janssen bij HET PLAFOND

Dat plafond-kamerscherm was directe aanleiding voor de uitnodiging bij HET PLAFOND; hier draait het immers om installaties vlak onder het kaal-betonnen plafond. Je zou Janssen’s systeemplafond dus boven je hoofd verwachten, onder dat beton – dat door de openingen half zichtbaar zou blijven. Maar uiteindelijk liet Maarten Janssen het plafond van HET PLAFOND buiten schot: het moet niet veel gekker worden!

Janssen liet zo’n horizontaal systeemplafond als het ware naar voren vallen; het leunt nu schuin tegen de raamwand. Met behulp van fotokopieën van schaduwvlekken op de vloer draaide hij die een kwartslag, tegen de witte achterwand. De ruimte kantelt, en doet wankelen…

De witte vezelplaten heeft hij half opengesneden, volgens een strikt wetmatige procedure. Dat levert vijf varianten op: een langs de middellijn, een langs de diagonaal, een vanuit het midden van de vier vierkantzijden, een met een gelijkbenige driehoek, en een met parallelle diagonale lijnen. Die vijf varianten zette Janssen, steeds anders gekanteld, in het aluminium raster van zo’n systeemplafond.

Vanaf het trottoir is Janssen’s half-witte plafond goed zichtbaar achter de spiegelruit. Die wordt niet helemaal afgedekt, maar is nog half zichtbaar door de open helften van de vezelplaten. De overgebleven witte vlakken daarvan bouwen een monumentale draaikolk, kloksgewijs. Daartussen de openingen, als donkere gaten; daarop reflecties, bijna hinderlijk, van de grote buitenwereld. Drie lagen dus: Janssen’s systeemplafond, daarvóór de ruit, met daaróp die spiegelingen. Het kost moeite, je neus op het glas, om binnen te gluren.

Daar, aan de achterkant, werkt Janssen’s buiten-beeld in spiegelbeeld. De kolk draait nu andersom. De witte vlakken van buiten ogen hier, in het tegenlicht, bijna zwart; wat buiten donkere gaten waren bieden van binnen helder zicht op voorbijgangers, en de gebouwen aan de overkant. Als je geluk hebt stroomt licht naar binnen: overdag de zon, ’s avonds de straatlantaren. De  gehalveerde platen werpen een net van monumentale schaduwen op vloer en wanden – donkere kooi om je heen; tegelijk ontstaan lichtplekken op je lijf, die bewegen terwijl je in die kooi rondloopt.

 

In Delft plat kamerscherm als object in de ruimte, laat Janssen’s gekantelde systeemplafond hier 3-dimensionale ruimten ontstaan: binnen dus die kooi, buiten de ruimte tussen de spiegelende ruit en de gebouwen aan de overkant. in beide gevallen sta jij daar middenin. Een intrigerende, rijkgeschakeerde installatie, die de gegeven situatie optimaal uitbuit.

Guus Vreeburg / Rotterdam; 20211111

Maarten Janssen over a e i o u (y) / Yo, LiCHT én SCHaDuW >>> Hey, SuNLiGHT – SHaDoWS!

Aanleiding voor het werk in HET PLAFOND is het op z’n kant staande systeemplafond dat ik begin dit jaar in Galerie De Zaal (Delft) installeerde. Een systeemplafond hangt onder een ruwbouw plafond en bestaat uit een aluminium raster met in de profielen rustende vezelplaten. Op z’n kant staand verliest het z’n initiële nut en in een tentoonstelling wordt het in eerste instantie een esthetisch object met nieuwe betekenismogelijkheden: Een frame, een ondergrond uit samengeperste vezels, een pigmenthoudend laagje + voor de helft vlak, voor de helft diep?

Dit laatste aspect houdt verband met een van de motieven binnen m’n repertoire; reflecties op het idee ‘neutraal’, op ‘niet één van beide uitersten’.

> 50% white cube (2006). Generatieve voorhangsels bestaande uit originelen, kopieën en kopieën van kopieën – 50% wit, 50% zwart.

> tweedelingen (2010). Vijfentwintig op verschillende wijze voor de helft teruggevouwen rechthoekige vellen karton.

> res publica (2017). Half bedrukte speelkaarten met nieuwe symbolen en zonder aristocratie.

> U.N. (2019). De kleuren van de vlaggen van DE acht neutrale landen vertaald in evenredige zwart-wit arceringen.

Tijdens mijn werkperiode in HET PLAFOND kwam op sommige dagen aan het eind van de ochtend de zon gedurende een kwartier tussen de Hoge Erasmus en de in aanbouw zijnde Zalmtoren te voorschijn. Daarmee werd tegelijk duidelijk hoezeer die toren de Gedempte Zalmhaven in de schaduw dompelt.

Presentaties bij HET PLAFOND zijn vanaf de straat te zien. In verband daarmee zette ik het raster tegen de grote ruit. Terwijl ik de platen in het raster aanbracht trokken de wolken weg en stroomde het licht naar binnen: Een kosmische openbaring om 11 uur 23. Op de vloer verschenen de schaduwen van platen en raster, daarmee de ruit visueel met de er tegenoverstaande wand verbindend. Foto’s van deze projectie vormen nu op die wand een tweede patroon. Een ‘vertaling’ van mogelijkheden van het systeemplafond in mogelijkheden van de digitale opname, in een tegelvloer bestaande uit A4-printjes.

Elk werk krijgt een titel. Mijn voorkeur gaat uit naar een formele overeenkomst tussen beeld- en schrijftaal. Verklaart daarmee de titel het werk? Nee. Maar de dialoog brengt eventueel een informatieve wisselwerking op gang.

Mijn systeemplafond kent vijf bouwstenen. Vezelplaten die hun vorm ontlenen aan het al vouwend halveren van een vierkant velletje papier.

Schrijftaal heeft ook vijf  bouwstenen, de klinkers..

 a  e  i  o  u

Zodoende  kan men klinkers en platen op elkaar afbeelden.

” Yes, but what to do with the hybrid ? “

© Maarten Janssen, Rotterdam/Berlin; 20211122

meer info: www.maartenjanssenmaartenjanssen.nl