Eefje Verstraelen
Het Continent
6 t/m 28  januari 2007

Eefje Verstraelen: Het Continent

Het Continent voor HET PLAFOND is een installatie die de ruimte van HET PLAFOND zelf én de ruimte op de straat vóór HET PLAFOND uitdaagt. Eefje Verstraelen stelde een grote constellatie van pallets voor, die zich boven je hoofd bevindt. Daardoor trekt ze enerzijds de aandacht naar die bovenruimte, en maakt ze anderzijds maximaal de zwaartekracht ervaarbaar. Ze verwerkt in de installatie ook roterende schijnwerpers. Het licht daarvan, en de schaduwen van de pallets scheert langs wanden en plafond van HET PLAFOND, en ook over het trottoir buiten.
Verstraelen maakt een mobile-achtige, hangende constructie. Natuurlijk heeft ze daarom uitgebreid de constructieve aspecten bestudeerd opdat Het Continent tegelijkertijd loodzwaar en luchtig kan zijn.

Plafonds als bijzondere plekken

HET PLAFOND – ruimte voor kunsten en cultuur is genoemd naar het plafond van die ruimte. Dat is ruim 3,5 meter hoog. Ver boven je hoofd dus; je ziet het dus niet zo maar. Vandaar, dat in de meeste interieurs het plafond een wat verwaarloosde plek is. Er worden vaak kapitalen besteed aan aankleding van de vloer (parket, of vaste vloerbedekking) en van de wanden (behang of stuc, of wandverf in allerlei kleuren), maar het plafond komt er vaak maar bekaaid vanaf. En dat is jammer, want een plafond is een bijzondere plek, juist omdát je het vaak niet meteen ziet, en omdát je ervoor omhoog moet kijken. Wie dat doet merkt dat er iets verandert in je evenwichtsgevoel – je gaat als het ware een beetje zweven.

Het plafond van HET PLAFOND

Om de bijzondere eigenschappen van plafonds in het interieur opnieuw te verkennen heeft HET PLAFOND in de afgelopen jaren een aantal kunstenaars uitgenodigd juist dáár bijzondere projecten te maken. In 1997 projecteerde Hermelinde Hergenhahn op dat betonnen plafond videobeelden van een wateroppervlak (nota bene: water bóven je hoofd!) en maakte Toine Horvers een klanksculptuur als wolken van geluid. In 2003 spande Jasper Budel vlak onder het plafond een enorme lap schilderslinnen met daarop afdrukken van zijn eigen lijf – bijna een Barokke plafondschildering. Meer recent hebben ook de projecten van Willem Besselink (Berlin/Rotterdam), Eddy van Mourik (BERG) en Yukihiro Taguchi (Bücher Domino) het plafond van HET PLAFOND uitgedaagd en benaderd. Nu dus Eefje Verstraelen met een hangende constructie van pallets. Verstraelen maakt het zich niet makkelijk: ze daagt niet alleen het plafond uit, maar ook de zwaartekracht.

Eefje Verstraelen

Eefje Verstraelen gebruikt standaard Euro-pallets als bouwmateriaal. Verstraelen: “Ik heb een grote affiniteit met lompe zware dingen, zoals die in haven en industrie gebruikt worden. Daar zie ik meteen wat in. Bijvoorbeeld in ja-knikkers, met hun verschillende ritmes.” Ook pallets fascineren Verstraelen al lange tijd vanwege hun industriële uiterlijk, hun uitstraling van mobiliteit en tijdelijkheid, én hun sterk gestandaardiseerde, modulaire karakter. Je kunt ze stapelen zodat grotere volumes ontstaan. Verstraelen stelt ook voor ze te verschalen – ze, met behoud van de oorspronkelijke verhoudingen, te vergroten of juist te verkleinen. Met díe elementen stapelt Verstraelen driedimensionale structuren, die een sterk landschappelijk karakter krijgen. “Ik heb het gevoel dat ik in mijn beelden op dezelfde manier werk als wanneer ik tekeningen maak. Het gaat me bij de compositie om de contrasten, de opbouw. Ik laat het dus gewoon groeien. Soms worden het makette-achtige voorstellen voor de stedelijke ruimte, soms ook zijn ze levensgroot.” Het afgelopen jaar heeft ze, op deze manier werkend, een aantal heel verschillende projecten gerealiseerd.

Bij haar eindexamen aan de Willem de Kooning Academie presenteerde Eefje Verstraelen de installatie Nomad Construction 1: uit standaard pallets en handgemaakte miniatuur versies daarvan maakte ze een cluster-achtige wolk van maar liefst 6,5 x 3 x 2,5 meter, ingeklemd tussen twee bestaande betonkolommen. Zo ontstond een transparant landschap waar je op ooghoogte naar kon kijken. Onlangs realiseerde Verstraelen in de kelder van berendsen galerie voor eigentijdse kunst aan de Hoogstraat het werk Being There: een labyrint van tot meer dan manshoogte opgestapelde pallet-torens, nauwe doorgangen, niveau verschillen en piepkleine pallet-grotjes. Het oogde enerzijds grof en zwaar en rauw, maar anderzijds door subtiele lichteffecten en door de zoete geur van al dat hout, met daarop gebrandmerkt de vignetten van Europese landen waar die pallets ooit vandaan kwamen, ook urbaan en uitnodigend om doorheen te lopen.

Het Continent bij HET PLAFOND

Nu dus Het Continent; een continent – toe maar! De installatie is site specific: speciaal gemaakt voor HET PLAFOND. Tientallen pallets van 20 kilo per stuk hangen, niet – als het zwaard van Damokles – aan paardenhaar, maar via stevige kettingen aan 20 keilbouten. De constructie beslaat bijna het hele plafond, dus je móet er wel onderdoor, of je wilt of niet. En dan hangt ál dat volume, met ál dat gewicht boven je hoofd. De pallets smelten niet tot massieve blokken samen, maar ze blijven juist los van elkaar in lagen, en nemen onderling verschillende richtingen aan. Daardoor blijft het geheel, ondanks alle massa, toch nog tamelijk transparant en luchtig. Dat komt ook mede door de zwaailampen die in de pallets verwerkt zitten. Die zorgen voor een dynamisch spel van lichtflitsen en bewegende schaduwen: in de pallets zelf, maar ook in de ruimte eromheen. Een sprookjesachtig-urbaan effect. Soms hangen de pallets, slechts enkele lagen dik, ver in de hoogte, maar soms ook reiken ze van boven tot veel verder naar beneden. Er ontstaat een rijkgeschakeerd reliëf, als een landschap: een stad? heuvels? een heel continent? Het lijkt of je het van boven af bekijkt, als uit een vliegtuig, maar in werkelijkheid sta je erónder en kijk je naar bóven. Je zou haast willen denken dat de wereld omgekeerd was: het plafond als een vloer waarop Verstraelen’s installatie stáát, waarbij de vloer waarover je loopt tot plafond wordt… een hallucinerende gedachte, temeer omdat al dat naar boven kijken je evenwichtsorgaan op de proef stelt.

Verstraelen heeft het zich dus niet gemakkelijk gemaakt. Géén ‘meisjeskunst’. Bijna ook niet langer beeldende kunst, laat staan objectmatige beeldhouwkunst. Met hun sterk landschappelijke uitstraling zijn Verstraelen’s installaties bijna al architectuur. In recente fotomontages plaatste ze al modulaire pallet-bouwsels tegen de achtergrond van haveninstallaties in de Europoort. Verstraelen slaagt erin niet alleen in de puurheid en hardheid van pallets te laten zien, maar ook de poëtisch-evocatieve kwaliteiten ervan.

© Guus Vreeburg / HET PLAFOND; 070106

Eefje Verstraelen

1981
geboren in Venray
2006
diploma BA Autonome beeldende kunst; Willem de Kooning Academie, Rotterdam

Eefje Verstraelen woont en werkt in Rotterdam; www.eefjeverstraelen.com / portfolio