Position: Service 2

Wat is er te zien? Vijf stukken plakfolie, in vijf verschillende kleuren over elkaar heen op de winkelruit van HET PLAFOND. Wie naar binnen kijkt, ziet in de ruimte achter de ruit een weefsel van rechte lijnen, in dezelfde vijf kleuren; die lijnen strekken zich uit over de witte achterwand, de betonnen zijwand en de vloer. Tenslotte is op het trottoir vóór de grote etalageruit van HET PLAFOND momenteel één tegel speciaal gemarkeerd.
Als je daar gaat staan, zie je wellicht wat de Berlijnse kunstenaar Position wilde zien gebeuren met zijn project Service 2. Plotseling lijken beide configuraties met elkaar verband te houden, en zelfs samen te vallen: de gekleurde lijnen, die schijnbaar willekeurig door de ruimte schieten, blijken te corresponderen met de contouren van de gekleurde vlakken op het raam. Tenminste, als je je oog heel precies de positie laat innemen die Position innam. Kijk maar!

Position – de kunstenaar

Position is niet zijn echte naam – het is een nom de plume, een artist’s name, maar ook een nomen est omen: een naam als handelsmerk.
Geboren in 1977 in Potsdam in de toenmalige DDR, groeide hij op in de jaren negentig, de eerste jaren van de Wiedervereinigung, toen plotseling alles anders werd. Graffiti bood hem een eerste mogelijkheid te laten zien hoe híj erover dacht. Als graffiti-artist werk je in de openbare ruimte, en op zodanige schaal dat je werk wel gezien móet worden en wel reactie op móet roepen, maar tegelijkertijd werk je achter de schermen, vaak bei Nacht und Nebel, letterlijk en figuurlijk in het donker, en blijf je het liefst anoniem of hoogstens bekend onder een nickname.
Na zijn dienstplicht en een afgebroken studie Duits en filosofie, besluit hij tot een studie ‘echte’ kunst. Als student van Frank Badur maakt hij kennis met de conventies van de eigentijdse kunst,en leert onder andere dat punt en lijn en kleur ook impact kunnen hebben zonder dat ze perse iets afbeelden of ‘voorstellen’ – iets wat in de kunst van de 20^e eeuw culmineerde in Abstract Expressionisme, Colourfield Painting en Minimal Art.
Zijn werk balanceert op de grens tussen schilderij en object, tussen het vlakke en het ruimtelijke; hij experimenteert met (schijnbaar) tweedimensionale vormen in een driedimensionale omgeving, en tast daarbij de grenzen af van perspectief en perceptie. In 2007 studeert hij Cum Laude af, en neemt daarna ook nog een Meisterstudium op (2007-2009).
Toch concludeert hij uiteindelijk dat de academische opvatting van kunst en kunstenaarschap hem te steriel is, te geïsoleerd. Opgegroeid met, en gevormd door graffiti kiest hij Position. Als kunstenaar zoekt hij steeds naar gegeven aanknopingspunten voor zijn werk, in plaats van te beginnen vanuit het ‘tabula rasa’ van een maagdelijk vlak. Ook het ontwikkelen en etaleren van een persoonlijk handschrift, een uniek artistiek ‘ego’ is niet zijn primaire doel. Sinds twee jaar experimenteert hij met projecten in de openbare ruimte van de stad, waarbij hij expliciet op zoek is naar inbreng vanuit de omstanders: ‘collectieve vormwil’ noemt hij dat. Daarbij ziet hij zichzelf eerder als intermediair, als dienstverlener.
Dat liet hij onder andere zien in het project Service tijdens de groepstentoonstelling Planet Prozess / Zwischen Raum und Kunst in Berlijn (2007). Bezoekers kregen de gelegenheid via een simpel computerprogramma beeldende ingrepen voor te stellen voor een aantal door Position uitgezochte restruimten in de stad – gevels van leegstaande panden, verwaarloosde portieken, non-plekken onder bruggen en viaducten, etcetera. Position voerde die voorstellen voor zo’n plek ter plekke een voor een uit, laag over laag, documenteerde de verschillende fasen van zo’n project inclusief de impact erop van weer en wind, van vandalisering en/of toevoegingen van graffiti-artists, en liet een en ander per beeldscherm in de tentoonstelling zien – ook als uitgangspunt voor bijdragen van steeds nieuwe bezoekers. Position definieerde zijn project Service als bestelcentrale voor beeldende ingrepen in de stedelijke ruimte, met zichzelf als service-verlener – intermediair tussen zijn publiek en het feitelijk door hen gevormde collectieve beeld.

Position en HET PLAFOND

Dat was de directe aanleiding hem uit te nodigen naar Rotterdam, voor een project bij HET PLAFOND. Ook dat is immers een nis in de stad, bijna openbare ruimte, allesbehalve een white cube gallery; ook leek het interessant direct contact te zoeken met omstanders – analoge voorbijgangers dan wel digitale internetbezoekers – en hen uit te dagen mee te werken aan de uiteindelijke vorm van het project. Ook nu weer blijft Position op de achtergrond: hij stelt slechts de procedure vast, de spelregels en verdere randvoorwaarden voor het project.

23 juni 2009: Position kijkt vooruit naar zijn installatie bij HET PLAFOND

“Ich werde schnell nach […] den 25.09. zu Euch kommen und hätte eine Woche Zeit für die Arbeit. Ich möchte gerne von Montag bis Freitag jeden Tag einen Entwurf in Eurem Raum umsetzen, so dass nach einer Woche Veränderung gezeigt werden kann.
Ich werde die drei Grundfarben und Schwarz und Weiss verwenden, also 5 Eingriffe vornehmen. Ich werde im Raum mit opakem Tape arbeiten und auf der Scheibe mit transparenten Folien. Aus einer bestimmten Position wird alles zu einem Bild zusammenfallen.” (uit een mail van Position, 23 juni 2009)

Met welke criteria kun je abstracte vormentaal mooi of juist niet mooi noemen? Moet het steeds maar weer een kunstenaars-ego zijn dat autonoom alle componenten van een kunstwerk vastlegt, uitvoert en controleert? Het Modernisme is deels gebaseerd op de emancipatie van dat ego van de kunstenaar; dit principe leidde in het midden van de vorige eeuw in Amerika tenslotte tot het grootschalige Abstracte Expressionisme.
Vandaag de dag kan men op zoek naar nieuwe principes voor artistieke expressiemiddelen. In zijn project Service 2 voor HET PLAFOND formuleert en accommodeert Position de vormentaal van een collectief, virtueel samenwerkingsverband. Bezoekers van zijn internetsite ontwerpen met behulp van een eenvoudig tekenprogramma (Painter) abstracte vormen voor een wandschildering in de ruimte van HET PLAFOND. Position gaat met deze tweedimensionale voorstellen aan de slag en zet ze binnen een week om in een driedimensionale werkelijkheid. Het uiteindelijke kunstwerk wordt zo het resultaat van een samenwerking met deels anonieme internetgebruikers, die gebruik hebben gemaakt van het Service Aanbod. Zo neemt dit project positie in in het spanningsveld tussen individuele gedachtevorming, gemedialiseerde processen en collectieve vormwil.

Service 2 voor HET PLAFOND

In dit project voor HET PLAFOND speelt dit keer het plafond van de ruimte geen rol. Eenmaal in Rotterdam, geconfronteerd met de ruimte en de locatie, besloot Position uit te gaan van de blik van de voorbijgangers op het trottoir en zich te concentreren op de horizontale relatie tussen de witte achterwand van de ruimte, de winkelruit en de ruimte buiten. Kijkend vanaf het trottoir vanuit de positie van een denkbeeldige voorbijganger, kaderde Position op de ruit een vlak af, dat perspectivisch correspondeert met de witte achterwand, maar dat natuurlijk ook delen van de vloer en de zijwand laat zien. Position bood dat vlak vervolgens via het internet vijf dagen lang aan aan het publiek: anoniem kon je er tweedimensionale vormen op tekenen, in dagelijks wisselende kleur. Dat leverde per dag een groot aantal beeldende mogelijkheden op. Daaruit werd steeds één geselecteerd – met behulp van een digitaal dobbelprogramma; ook nu weer schakelde Position zijn creatieve ego uit. Hij beperkte zich ertoe de vorm-van-de-dag uit te voeren in twee gedaanten: als vlakke vorm in gekleurd transparante folie op de grote winkelruit, en tegelijkertijd als lijntekening uit gekleurd gaffertape die zich uitstrekt in drie dimensies op de vloer, de linker zijwand en de achterwand van de ruimte. Dat proces herhaalde zich vijf keer. Zo ontstond in de week voor de opening een meervoudig gelaagd ruimtelijk werk, als resultaat van een samenwerking tussen Position en zijn publiek.

Position – kunstenaar in perspectief

Ook in dit project verkent Position de grenzen tussen het vlakke en het ruimtelijke – in meerdere opzichten. De configuratie op de winkelruit buiten is vlak, maar op zich al een stapeling van meerdere lagen folie – een minuscuul reliëf. De eveneens gelaagde lijn’tekening’ binnen is juist niet vlak: ze heeft drie dimensies, waardoor je er als het ware binnen kunt treden en er in rond kunt wandelen, waarbij ze voortdurend van vorm lijkt te veranderen. Als je evenwel beide configuraties tegelijkertijd bekijkt, vanuit het punt dat Position op het trottoir buiten heeft aangegeven, ziet dat van daaruit de lijnen van de tekeningen binnen in feite de contouren zijn van de platte vormen op de ruit. In samenhang bezien beginnen beide configuraties ook een eigenaardig spel met je perceptie van de ruimte, en met de manier waarop je twee en drie dimensies ervaart. Dat levert een spanningsvol beeld op. Tegelijkertijd, en juist daardoor, plaatst het ook bestaande (kleur-)vlakken en (zicht-)lijnen in de hele ruimte in een nieuw perspectief.
Ook dringt zich de vraag op naar de aard van dit werk: is het een wandtekening – in twee dimensies – of toch een ruimtelijke installatie – in drie dimensies? Je oog weet niet precies, waar het naar kijkt, waarop het moet focussen; je hersens niet precies, hoe ze moeten interpreteren wat ze zien. Die spanning, dat twijfelen tússen of juist het samenvallen van twee- en drie dimensies is een van de essenties van het project Service 2 van Position voor HET PLAFOND.

© Guus Vreeburg/HET PLAFOND; 091001

 

 

 

Position

1977
geboren in Postdam/DDR
2003-2008
studie ‘Bildende Kunst’ aan de Universität der Künste, Berlin/BRD; ‘cum laude’ afgestudeerd
2008-2009
Meisterschülerstudium aan de Universität der Künste, Berlin/BRD
2007
groepstentoonstelling Planet Prozess / Zwischen Raum und Kunst; Senatsreservenspeicher, Berlin
2008
groepstentoonstelling Die fünfte Ecke / Formen der Erweiterung; Uferhallen, Berlin
2009
duotentoonstelling Tisser & scotcher | Weben & Kleben | weven & kleven; Cité des Arts, Chambéry/France (met Willem Besselink)
groepstentoonstelling Take a Breath – Atem holen. MKgalerie Berlin, 6 november t/m 19 december 2009Position woont en werkt in Berlin/BRD; website Position | Position Portfolio

Position bij HET PLAFOND | programma

28 sep – 2 okt
Position aan het werk in Het Plafond, mede op basis van de schetsontwerpen die door u worden aangeleverd
3 okt, va. 20.30
opening van de presentatie ‘Service 2’; de kunstenaar is daarbij aanwezig. U bent van harte welkom!