Anique Weve en Daan den Houter. Allebei kunstenaar, en al jaren samen, maar ze hebben nog nooit samengewerkt. Nu bij HET PLAFOND doen ze dat voor het eerst.
Twee kunstenaars, met ieder een eigen artistieke approach – hoe komen die met z’n tweeën tot één overtuigend project, dat méér is dan de som der delen?
Daan den Houter, die in zijn hele oeuvre consequent maar kwikzilverig steeds álle aspecten van bestaande artistieke conventies ter discussie stelt, hangt een schilderij uit ijsverf aan het plafond. Die verf smelt langzaam, en druppelt op een portretfoto door Anique Weve, recht daaronder; waar zij al vaker portretten maakte met onherkenbare gezichten, verdwijnt dít portret geleidelijk aan onder die ijsverf, die langzaam en grillig opdroogt. Zo ontstaat op die foto een heel nieuwe compositie.
Twee langzaam verdwijnende beelden, met als resultaat een nieuw beeld. De kunstenaars staan erbij en kijken ernaar. Dat alles duurt even: Time Is On Our Side.
Anique Weve
Anique Weve (1980; IJsselstein) studeerde aan St. Joost in Breda en aan de Rietveld Academie in Amsterdam. Ze is multimediaal kunstenaar. Ze organiseert performances en interactieve projecten, vaak als reactie op zaken die ze opmerkt in het samenleven van mensen om haar heen; die projecten kunnen allerlei vorm aannemen, variërend van fysieke ruimtelijke ingrepen tot kleine acties – zowel door haarzelf alleen als ook met groepen mensen. Op haar website vind je daar dan documenterende foto’s van terug.
Daarnaast hanteert ze de camera ook als autonoom medium – om er portretten mee te maken: soms van mensen uit haar eigen omgeving, soms ook zelfportretten. Daarbij is ze niet een conventionele portretfotograaf. Ze benadert portretfoto’s als autonoom kunstenaar.
Een rode draad in haar oeuvre lijkt het vragen naar wie mensen nu eigenlijk zijn, hoe ze zich voelen, hoe ze met elkaar omgaan, wat ze van zichzelf willen laten zien. Wat is intimiteit? Een paar recente voorbeelden:
Ze voegde totaal onbekenden samen tot nieuwe, tijdelijke gezinnen en nam ze mee op een dagje uit (The New Family, 2000/2007); ze zocht voor zichzelf en partner Daan nieuwe liefdespartners (Daan & Anique, 2007); ook spande ze een wit laken over straat met daarin aan weerszijden armen en handen genaaid: zo konden wildvreemden elkaar knuffelen zonder elkaar te zien (Knuffelwand, 2014). Ze timmerde voor plattelandsjongeren een disco- en zuipkeet in de vorm van een iets oversized hondenhok, waarbinnen je enkel maar dicht op elkaar gepropt kunt zitten (Hondenhok, 2011) en transformeerde een appartement op de 32e verdieping in een wolkig landschap uit witte lakens, waaronder de bewoners en hun bezoekers zich ineens in een intieme ruimte bevonden – letterlijk tussen de lakens (Between the Sheets, 2013). Ze lag in strak badpak en met haar uitbundig rossig lange haar op de daken van Istanbul, in een tot mislukken gedoemde poging daar te integreren (Trying to be Turkish, 2011) en poseerde met geleende hond, dochter-voor-een-dag en partner Daan, opgetut en al als bewoners van een sjieke villa in Hillegersberg (If I was a rich man tralalalalalalalala, 2015). Ook maakte ze een aantal zelfportretten, waarin het meest karakteristieke daarvan – een duidelijke gelijkenis – op z’n minst aangetast is dan wel geheel onherkenbaar gemaakt (Red, 2013; met knalrood gezicht ‘na een vrijpartij’, ‘na het uitnodigen van galeriehouders in mijn atelier’, ‘na 5 kilometer rennen tussen huis en atelier’, ‘na mijn hoofd 5 minuten onder de koude kraan’); een totaal zwart zelfportret met enkel ogen en mond zichtbaar (I’m going back to black, 2012), een met een bos bloemen voor het hoofd (Pluk de dag, 2012) of een waarbij haar gezicht schuilgaat achter het verblindende licht van ‘sterretjes’ (No. 114917215117935225235, 2017)
Anique Weve is dus niet een kunstenaar die zich makkelijk in een hokje laat drukken. Steeds ziet haar werk er anders uit, steeds verrast het, en steeds ontroert het door zijn menselijkheid. Dat geldt ook voor Daan den Houter, met wie ze sinds 2006 samen is.
Daan den Houter
Ook Daan den Houter (1977; Delft ) is een veelzijdig kunstenaar met een multimediaal oeuvre dat kameleontisch en kwikzilverig is. Rode draad door al Den Houter’s projecten is het kritisch bevragen van werkelijk alle aspecten van bestaande artistieke conventies, manieren van doen, en vormen die een kunstwerken kunnen aannemen – inclusief wat dat is: kunstenaar zijn. Dat alles gebeurt met een grote dosis humor en het vermogen alles wat je doet enerzijds uiterst serieus te doen, maar dat – inclusief jezelf – ook te kunnen relativeren.
Zelf zegt hij daarover: “[…] In search of a good work I try to make the most stupid thing I can imagine, but this stupid thing should not just be stupid, it should be interesting too; it should be interesting because it is stupid, not ‘just’ stupid. But by making the stupid thing interesting, it can’t be stupid anymore. It’s this conflict I use in my works. […] My works explore the way we adapt and look at the (art-)world; they generate perspective changes on most common, daily stuff…[…].“
Een paar voorbeelden:
Den Houter begon in 2002 met Advertisement: een dagbladadvertentie waarin “3 massieve BETONBLOKKEN, 2x2x2 m” gratis werden aangeboden. Een verwijzing naar Donald Judd? 21 Soortgelijke betonblokken, maar dan veel kleiner (11 x 11 x 11 cm) vormen het project Keep On Dreaming (2013) – die blokjes kon je kopen voor 125 Euro per stuk, in de wetenschap dat in één daarvan (het jouwe?) twee briefjes van 500 Euro ingegoten waren; bij de koop verplichtte je je, je blokje intact te laten. Nog een project over ‘waarde’: tijdens de Istanbul Walk (2011) liep hij door die stad, waarbij door een gaatje in zijn broekzak muntjes van een Eurocent op straat vielen…
Den Houter bevraagt de schilderkunst: door onbeschilderde canvasjes in te gieten in beton (Canvas in Concrete, 2013/2014); door canvasjes te bedekken met frame-overstijgende blobs expoxy en felle kleuren, en die dan achterstevoren op te hangen (Klatsj, 2014); door samen met collega Aukje Dekker werkjes te maken met van ieder een helft (fifty/fifty, 2015); door verf te laten druipen van een oneindige lap canvas (Endless Painting, 2015); en dán ineens weer heel figuratieve olieverfschilderijtjes van politieagenten, in beheerst expressieve stijl (Police, 2014/2016).
In deze reeks past ook het project Overschilderschilderij dat Den Houter organiseert in De Aanschouw – ‘de kleinste galerie van Rotterdam’ – in een vitrine aan de gevel van café De Schouw aan de Witte de Withstraat. Regelmatig nodigt Den Houter daar kunstenaars uit te schilderen op een gegeven canvas, bovenop het beeld van de vorige kunstenaar. Een collectief schilderij dus, in plaats van dat van één individuele maker, en bovendien een beeld dat maar kort bestaat en daarna – niet verdwijnt, maar onzichtbaar wordt. De opeenvolgende schilders – het zijn er nu 121 – hebben natuurlijk wél te maken met alle voorgaande, omdat het canvas door alle verflagen inmiddels verre van egaal is…
Ook stelt Den Houter de grens tussen kunst en vormgeving aan de orde: hij maakte twee maal een pruik uit eigen haar (Wig, 2009 en 2014); een picknicktafel van drie étages (High Tea Table, 2011), een ‘sociaal sculptuur’ dat je kunt kopen of huren; een gouden halsketting voor z’n vriendin met de tekst DAAN IS TOF (2008) – diezelfde, serieus bedoelde maar ook licht ironiserende tekst verscheen in de loop der jaren ook in allerlei formaten en allerlei materialen op allerlei plekken over de hele wereld. Ook ontwerpt hij skateparks.
Daarnaast is Den Houter een van de initiatiefnemers van de Bcademie, die net afgestudeerden van de Academie de gelegenheid geeft om maandelijks met elkaar en met professionals uit het kunstenveld eerste individuele ervaringen in de vakpraktijk te delen, te analyseren en evalueren, en die een plaats te geven binnen een bredere context. De naam Bcademie mag spielerisch bedoeld zijn, maar intussen biedt dit project wél een serieuze alternatieve master-cursus, los van de bestaande, en ook als commentaar daarop: no nonsense!
Anique Weve & Daan den Houter: ‘Time Is On Our Side’
Voor hun project bij HET PLAFOND levert Daan den Houter een schilderij, Anique Weve een portretfoto. Daan’s schilderij hangt aan het plafond, Anique’s foto ligt daaronder. Die verticale as alléén al zou beide werken samenbinden tot één installatie. Maar er is meer.
De installatie maakt gebruik van de zwaartekracht. Die is natuurlijk altijd aanwezig tussen plafond en vloer, maar normaliter onzichtbaar. Daan en Anique maken die zichtbaar – op een bijzondere manier.
Het schilderij van Daan is geschilderd met/in ijs: ijs-verf, of verf-ijs. IJs is een vergankelijk materiaal: het smelt… Door te schilderen met kleurig ijs stelt Den Houter nog een karakteristiek van de conventionele schilderkunst ter discussie – namelijk haar claim van permanentie, die van het ‘eenmaal-geschilderde-voor-altijd-onvergankelijke-beeld’. Waar Den Houter in het project ‘Overschilderij’ bij De Aanschouw het beeld van de ene maker laat verdwijnen onder dat van de volgende, blijft dat oorspronkelijke beeld natuurlijk wél bestaan – zij het dat je het niet meer kunt zien.
Schilderen met ijs-verf, of met verf-ijs impliceert in ons klimaat dat het geschilderde beeld daadwerkelijk verdwijnt: het smelt na verloop van kortere of langere tijd, en het enige wat overblijft zijn plasjes verf. Ongeordende kleur, in tegenstelling tot wat een ‘schilderij’ ís: kleur geordend tot een bewust gekozen compositie.
Voor Time Is On Our Side maakt Den Houter een abstract schilderij uit ijsverf. Dat schilderij – letterlijk samengesteld uit zorgvuldig geordende kleuren – hangt hij boven je hoofd aan het plafond. Daar begint zijn com-positie ogenblikkelijk te smelten: een proces van ‘de-compositie’. In dat proces is ‘tijd’ zijn kompaan, zij het een wispelturige: zelf heeft hij er nauwelijks of geen grip op. Wel heeft hij nog een helper, maar een die wél voorspelbaar is: die zwaartekracht. Al smeltend vallen de kleuren van zijn zo zorgvuldig geordende compositie recht naar beneden, druppelsgewijs of misschien zelfs in straaltjes. Dat krijgt door de zwaartekracht ook een bepaalde snelheid, afhankelijk van de afstand tot het eerstkomende horizontale vlak. Hoe die verf zich daarop gedraagt is afhankelijk van die valsnelheid.
In Time Is On Our Side is dat eerste horizontale vlak de portretfoto door Anique Weve, recht onder het ijsschilderij van Daan den Houter. Het gezicht van de geportretteerde is fuzzy en onduidelijk – bewogen tijdens een lange sluitertijd.
Al smeltend druppelt Daan’s ijsverf op Anique’s portretfoto. Die wordt daardoor na verloop van tijd – alweer is ‘time on our side’ – langzaam maar zeker bedekt met kleur, en daardoor geleidelijk aan onzichtbaar, ‘overschilderd’. In eerste instantie ontstaat zo een echte ‘Anique’: een portret, waarvan het essentiële onderdeel – het gezicht – onherkenbaar is geworden.
Dát dat gebeurt, staat vast. Hóe dat gebeurt is onder andere afhankelijk van smeltsnelheid en valsnelheid van de van boven naar beneden druppelende verf, en hoe hard die op het foto-oppervlak terecht komt. Blijven die druppels daarop liggen, of spetteren die daarvan af? Maar ook die foto speelt daarbij een heel eigen rol: het papier ervan wordt immers nat, en gaat daardoor bobbelen. Die oneffenheden sturen na verloop van tijd de plasjes pigment op het oppervlak: ze sturen de manier waarop de natte pigmenten zich mengen tot een nieuwe com-positie van de kleuren, maar ze bepalen ook waar die pigmentplasjes komen, en hoe diep cq dik die worden. Dát alles – en de temperatuur van de omgeving – is medebepalend voor de snelheid waarmee die nieuw-ontstaande compositie indroogt en opdroogt. Alweer is dat een kwestie van tijd…
Daan’s oorspronkelijke ijsbeeld verdwijnt, en dat van Anique’s foto verdwijnt uit het zicht. Tenslotte ontstaat een heel nieuw beeld, als complementaire synthese van de twee oorspronkelijke. En dát beeld is het enige dat overblijft, dat verder reist in de tijd. Dat nieuwe beeld is welbeschouwd ook een heel intiem portret van hun samen-werken als kunstenaars, nu voor het eerst hier bij HET PLAFOND en met behulp van het plafond daarvan.
Time Is On Our Side impliceert tenslotte ook een andere rol van de kunstenaar dan die in meer conventionele projecten: niet die van albepalende maker. Nadat ze het concept van de installatie geformuleerd hebben, en die in zijn materiële vorm geïnstalleerd, is hun rol uitgespeeld. Beide kunstenaars staan erbij en kijken ernaar, kijken naar wat er verder gebeurt. Net als wij, de omstanders en toeschouwers. Kom kijken bij HET PLAFOND!
© Guus Vreeburg/HET PLAFOND, 170621
Anique Weve
1980
geboren in IJsselstein
1998-2003
bachelorstudie Visual Arts/Audiovisual Design; AKV | St. Joost, Breda
2005-2006
studie DOGtime; Rietveld Academie, Amsterdam
2007
Daan & Anique; duotentoonstelling Boray Galerie, Sint Petersburg/Rusland
2009
Een nieuw gezin / The new family; solotentoonstelling De Bouwkeet/Stedelijk Museum, Amsterdam
2011
The making of now; residency & groepstentoonstelling HMK/Hotel Maria Kapel, Hoorn
2014
winnaar juryprijs AVRO fotowedstrijd Het Zelfportret</st